Zikrullah da nefesle, kalbi, darbi şeklinde yapılmasının hikmetleri vardır.

Zikrullah yapmak farz-ı ayn’dır. Cenab-ı Zülcelal Hz.leri;

“Beni anın, ben de sizi anayım.” [1]

“Allah’ı çokça zikredin ki, felaha eresiniz.” [2]

“Öyle insanlar vardır ki, ne bir ticaret, ne bir alışveriş onları Allah’ı zikirden, namazı kılmaktan, zekâtı vermekten alıkoyamaz.” [3]

Zikrullah Peygamber Efendimiz (sav) hem kavli hem de fiili sünnetidir.

“Rabbini zikredenle etmeyenin farkı, diriyle ölünün farkı gibidir.”[4]

Bir adam Resûl–i Ekrem sallallahu aleyhi ve sellem’e hitâben:

"Yâ Resûlallah! İslâmiyet’in emirleri çoğaldı. Bana sıkı sıkıya yapışacağım bir şey söyle." dedi.

O da: “Dilin hep Allah’ı zikretsin!” buyurdu. [5]

Rasulullah (sav) şöyle buyurdu:

“Cennet bahçelerine uğradığınız zaman ondan yiyiniz” Biri, “Cennet bahçeleri nedir” deyince, Rasulullah (sav), “Zikir halkalarıdır” buyurdu. [6]

Eşrefoğlu Rumi Hz.leri Müzekkki’n Nüfüs adlı eserinde

Hz. Peygamber bir gün dört yüz Sahabe ile oturur idi. Cümlesi sükut edip biraz melûl idiler.

- Biriniz bir kaside söyleyiniz diye buyurdu.

Kaab bin Cebire (ra) kaside okuyup, cümle Ashab Rasulullah ile beraber zikir ederken Peygamberimiz (sav)'in mübarek ridası düşüp Kaab'a hediye eylediği Sahih-i  Ahbar'da ravidir. (yazılıdır).

Peygamber Efendimiz (sav) Hz.leri herkesin istidadına, durumuna göre farklı farklı zikirler telkin etmişlerdir. Hz. Ebubekir (ra) Hz.lerine hafi olan yani dili damağa yapıştırarak yapılan olan zikri telkin etmiş, Hz. Ömer (ra) Efendimize nefesi tutarak vurgulu olan darbiye yakın bir zikir telkin etmiş, Hz. Osman (ra) Efendimize sessiz kelimesiz bir zikir telkin ettirmiştir ki kalpten olan zikrullahtır. Genel olarak insan fıtratına uygun olan Hz. Ali (kvc) Hz.lerinin tavsiye edilen zikir dilde başlayıp sadra inen zikridir.

Zikrullah dilde başlar, kalbe yani sadra iner daha sonra bütün vücudu kaplar. Zikrullahın vücuttaki tekâmülü bu şekildedir. Bu sebepten ötürü zikrullahın nefesle, kalbi ve darbi yapılarak bu tekâmülün bir nevi küçük bir örneği gerçekleştirilmektedir. Dilde başlamasının karşılığı nefesle, sadra inmesinin karşılığı kalbi, bütün vücudun kaplaması ise darbidir.

Cennet Mekân Abdullah Baba (ks) Hz.leri;

“Zikrullah dört hal üzere yapılır. Birincisi cehri (sesli), açıktan yapılandır. İkincisi nefesle yapılan zikirdir. Üçüncüsü kalp ile gizli yapılandır. Dördüncüsü darbi ki, kuvvetlice yapılan zikirdir. Bütün bu zikirlerin Kur’an da ve sünnette delilleri mevcuttur.”

Birinci olan sesli zikrin kurandaki delili;

Onlar ayaktayken, otururken ve yanları üzerine yatarken Allah’ı anarlar.^[7]

İkincisi nefesli zikrin kurandaki delili;

"Öyleyse siz beni zikredin ki ben de sizi anayım. Bana şükredin, sakın nankörlük etmeyin." ^[8]

Üçüncüsü kalbi zikrin kurandaki delili;

Sabah ve akşamları içinden yalvararak, gizlice ve kendin işitecek kadar bir sesle Rabbini zikret de gafillerden olma!^[9]

Dördüncüsü darbi zikrin kurandaki delili;

Hac ibadetinizi bitirdiğinizde, babalarınızı andığınız gibi, hatta ondan daha kuvvetli bir anışla Allah'ı anın.^[10]