Cenab-ı Zülcelal Hz.leri sevmeyi sevilmeyi murat etti de kendi nurundan bir nura tecelli edip bizim varlığımızı yarattı. Daha sonra ruhani varlığımızın vücuda gelmesini diledi Adem (as) Hz.lerini yarattı.

İnsan iki yönlü bir varlıktır. Bu beden ülkesinde ruh ve nefis beraber yaşarlar. Nefis kötülüğe meyleder, içkiyi sever, zinayı sever, kumarı sever velhâsıl bütün kötülükleri sever. Aslı cehennem ateşinden alınarak var edilmiş olan nefis, hayvani ve şehveti arzularla tatmin olan bir yaratıktır. İnsana imtihan maksadı ile verilmiştir. İnsanı Allah-ü Teâlâ’dan ve O’nun emir ve nehiylerinden alıkoyar. Nefsin kötülüğünü, emretme özelliğini açıklayan ayetlerden birinde Yusuf Aleyhisselam;

“Ben nefsimi temize çıkarmam, çünkü Rabbimin merhamet ettiği hariç, nefis aşırı derecede kötülüğü emreder. Şüphesiz Rabbim çok bağışlayandır, çok merhamet edendir” dedi.” [1]

Yusuf (as)’ın da bildirdiği gibi nefis her zaman kötülüğü emreder. Bir de ruh vardır ki oda Allah’a âşıktır, Muhammed’ine âşıktır, Kur’an’ına âşıktır, cennetine âşıktır, cemaline âşıktır.

İşte ruhu sultani ile nefis bu vücut şehrinde birlikte yaşamaktadırlar.

Cennet Mekân Abdullah Baba Hz.leri;

İki türlü ruh vardır. Biri ruh-u sultani, diğeri de ruh-u nefsanîdir.

Ruhu sultani; “Namaz kıl, abdest al, ibadetini yap, zikrini yap, Allah de”  derken,

Ruh-u nefsanî; “Hele şimdi dur bakalım. Bugüne kadar ‘Allah’ dedin de ne oldu sanki? Duanı mı kabul etti? Allah dedin de sana bir şeyler mi kazandırdı? ‘Allah’ dedin, bak kocan sana şöyle sıkıntı yapıyor. Oğlun laf dinlemiyor, senin dediğin hiçbir şey olmuyor, acele etme bakalım sonra kılarsın namazını” diyerek seni oyalar. İşte bu nefistir. Nefis verir vesveseyi, yani vesvese kendi içimizdedir.

İnsanda bulunan bu iki cihet bir imtihan vesilesidir.

Melekler ise nefis cihetin yoksun latif nurdan varlıklardır. İsyan tarafları kapalı, nurani tarafları açıktır. Bu nedenle kötülük yapma kabiliyetleri yoktur. Melekler, sırf hayır işlemek ve Allah'a ibadette bulunmak için yaratılmışlardır. Meleklerin kulluğu bir imtihan vesilesi değildir.

İnsan ve cin taifesini

وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ

Ve mâ halaktul cinne vel inse illâ li ya'budûni.

Ben cinleri ve insanları, ancak bana kulluk etsinler diye yarattım. [2] Ayeti kerimesin fehvasınca sınırlı ve sorumlu varlıklar olarak yarattı ki bu anlamda biz kuluz.

Cenab- ı Zülcelal Hz.leri sevmeyi sevilmeyi murat etti de insanı yarattı. Bizim cephemizden baktığımızda ise hangimizin daha hayırlı, güzel işler yapacağını,  sevmeye, sevilemeye layık olup olmadığımızı ayırt edebilmek için hayatı ve ölümü beraberinde yarattı.

O ki, hanginizin daha güzel davranacağını sınamak için ölümü ve hayatı yaratmıştır. O, mutlak galiptir, çok bağışlayıcıdır. [3]

İnsan iman eder, Allah’ın emir ve yasaklar yerine getirir, nefsini bir mürşidi kâmilin rehberliğinde terbiye eder ise ahseni takvim üzere olur.

“Muhakkak biz insanı ahsen-i takvîmde yarattık.” [4]

İnsan iman etmez, küfür bataklığına saplanır, nefsinin kulu kölesi olursa makamların en aşağısı olan esfeli sâfilîne varır.

Sonra onu aşağıların en aşağısı kıldık. [5]

İman insanı meleklerden daha üstün bir mertebeye getirirken, küfür insanı esfeli safiline atıp cehennemin derekelerine düşecek bir hale getirir.

Meleklerde ise böyle bir durum söz konusu değildir. Melekler sadece ilahi bir program içerisinde kalır dışına çıkamazlar.

Meleklerden farklı olarak Cenab-ı Zülcelal Hz.leri insanları cüzi iradeleriyle serbest bırakmış, içlerinden hangisinin hayırlı amel işleyip, işlemeyeceğini sınamak için bizleri yaratmıştır.

“Şüphesiz biz yeryüzü üzerinde ki şeyleri ona bir süs kıldık; Onların hangisinin daha güzel davranışta bulunduğunu deneyelim diye.” [6]