Ayeti Kerimede Cenab-ı Zülcelal Hz.leri;

Ey iman edenler, eğer bir fasık, size bir haber getirirse, onu 'etraflıca araştırın'. Yoksa cehalet sonucu, bir kavme kötülükte bulunursunuz da, sonra işlediklerinize pişman olursunuz. [1]

Ayeti kerimede de belirtildiği üzere bir haberi, bir kimseyi sorgulamadan, aslını araştırmadan inanmak söylenen sözlere göre insanları yargılamak cahilliktendir.

Ayetin nüzul sebebine bakarsak;

Hz. Peygamber (sav) Velid b. Ukbe b. Ebi Muayt’ı [2] Mustalik oğullarının sadaka ve zekâtlarını almak üzere göndermişti. Velid b. Ukbe b. Ebi Muayt ile Mustalik oğulları arasında da cahiliye devrinde bir kan davası olayı yaşanmıştı.

Kabilenin ileri gelenleri Rasulullâh (sav)'ın elçisine hürmet ve tazimde bulunmak için topluca karşılamak istediler. Velid, onların toplu halde kendisine doğru geldiğini görünce;

 "Bunlar beni öldürmeye geliyorlar." diyerek kaçtı ve Rasulullâh’a (sav) gelerek;

“ Onlar irtitad [3] etmişler, zekat ve sadaka vermediler ve beni öldürmek istediler.” Dedi.

  Peygamber Efendimiz (sav) Hz.leri Halid b. Velid’e;

“ Bir müfreze ile onların üzerine git ancak gittiğini kendilerinden gizle. Gece vakti onların bölgesine girip araştır bakalım, İslam’ın şiar ve adabından bir şey görecek misin? Eğer görürsen onlardan mallarının zekâtını al. Göremezsen kâfirlere ne yapılıyorsa onlara da aynısını yap.”  Buyurdu.

Halid b. Velid Hz.leri akşam namazı vakti Mustalik oğullarının olduğu bölgeye geldi. Akşam ve yatsı namazı için ezan okuduklarını işitti. Onların Allah’ın emirine imtisal hususunda çaba gösterdiklerini ve olanca gayretlerini müşahede etti. Onların sadaka ve zekâtlarını alıp Rasulullâh (sav) huzuruna geldi. Bu hadisenin akabinde de ayet nazil oldu.

 “Rasulullâh (sav) buyurdular ki:

“Teenni ALLAH Teâla'dandır, acele de şeytandan!..” [4]

Hadis de geçen Teenni  kelimesi genel manada acele davranmama, ağırdan alma olarak kullanılmakta  bir başka anlamı da “etraflı bir şekilde açığa çıkarma” “ araştırma” olarak geçmektedir.

Cennet Mekân Abdullah Baba (ks) Hz.leri;

“ Bir mevzunun aslı astarını öğrenmeden karar vermeyiniz. Mevzuya şahit olan, olaya taraf olan kişiler dinlenilmesi lazım gelir. Bir kişiyi dinleyip, ikinci kişiyi dinlemeden hüküm vermeyin” Buyurmuşlardır.

Bu şekilde hareket eden insanlar dinden, imandan bir haber insanlardır.

Ancak bir kişinin her türlü İslam dışı hareketi ifşa olmuşken yani açıktan bu filleri işlemişken “beni sorgulamandan, yargıladınız” demesi de abesle iştigaldir. Her şey ortadayken, her şeyi çekinmeden yapıp da sorgulanmasını isteyenlerin yapmak istedikleri, çirkin olan hareketlerine buldukları mazeretler ile insanların gözünde aklanma çabalarıdır.

Özelikle günümüzde İslam düşmanları televizyonlarda, sosyal medya yayın organlarında yalan yanlış haberlerle algı operasyonları yapmakta, Peygamberimizi, dinimizi ve Müslümanları olumsuz göstermek için büyük çaba sarf etmektedirler. Müslümanlarda haberin nerden geldiğine, kim tarafından servis edildiğine bakmadan bunlara inanıp hüküm verip ahkâm kesmektedirler. Yine gerçekle uzaktan yakından alakası olmayan söylemlerin yayılmasına yine Müslümanlar vesile olmaktadır…

Peygamber Efendimiz (sav) Hz.leri;

"Kişiye, yalan olarak, her duyduğunu anlatması yeter!" [5] Buyurmuşlardır.

Söylediğimiz sözlere, yaptığımız hal ve hareketlere biz inananlar olarak çok dikkat etmeliyiz. Her yazılana, her çizilene inanıp inancımızı zafiyete düşürmemiz gerekir. Adı ne olursa olsun, adının önündeki unvan ne olursa olsun kişilerin söylemlerine çok dikkat etmemiz gerekir. Ahir zamanda böyle ortamlardan uzak durmamız gerekir. Televizyonsa bu ortam televizyonu kapatmamız lazım. Her türlü fuhşiyat, her türlü İslam dışı hareketler dizilerle filmlerle Müslümanlara uyutularak verilmiyor mu? İki üç kişi çıkıp İslam adına programlar yapıp insanların kafalarını bulandırmıyor mu? Çocuğunu, aileni kendini uzak tut. Eğer bu ortam sosyal medyadan geliyor ise sosyal medyadan uzak dur. İnternette her türlü olumsuzluğa ulaşmak bir tık ötedeyse ve sen buna engel olamıyorsan kapat ey Müslüman. İnternette gayri İslami olan şeyleri paylaşmak için büyük bir gayret gösteren inanlar, Peygamberini, dinini yolunun doğrularını anlatan paylaşımları yapmaktan nedense geri durmaktadırlar.

 Konuyla ilgili benzer sorular 

Tövbe edip Allah yoluna gelen insanların geçmişini yargılamak, onların ayıplarını araştırıp hüküm vermek doğru bir davranış mıdır? Bir de kişi tasavvufa girdiği vakit geçmişiyle alakalı tasavvufun ne gibi bir tasarrufu olur?