Ãœmmilik

      Günümüzde insanların kafasında bu noktada bazı ÅŸüphe ve soruları olmaktadır. Biz de meselenin aydınlanması için bu noktada kısa bir açıklama yapmayı uygun gördük. Evet, Nasıl, ümmi Peygamber varsa(sav)ümmi MürÅŸid-i Kâmil de olur. Yeter ki bu zât sayılan vasıflara sahip olsun. Cenab-ı Hak ÅŸöyle buyuruyor:

          “Allah’a ve ümmi nebi olan Resulüne iman edin!” (Araf /158)

         Burada ÅŸunu belirtelim ki; Her Ä°nsanın ilm-i halini öÄŸrenmesi “farz-ı ayın”dır. Mesela; bir kiÅŸi, namaz, abdest ve nikâh gibi fıkıh meselelerini bilmeÄŸe mecburdur. Fakat bundan fazlası farz-ı kifâyedir. ÖÄŸrenmez ise mesul tutulamaz. Bu sebeple kimseye sen niye Arapça, fıkıh ilm-i, kelam öÄŸrenmedin denilemez. Aynı ÅŸekilde bir Müslüman’ın içine düÅŸmeyecek kadar gıybeti, hasedi, riyayı ve diÄŸer kalp hastalıklarını öÄŸrenmesi farz-ı ayındır. Fakat nefsi tamamen terbiye ve Allah’a vuslat yolu olan tarikata girmedi diye kimse de itham edilemez. En iyisi, insanları hem ilim öÄŸrenmeye hem de tasavvuf yoluna teÅŸvik etmektir.

            Son devirlerde kibir batağına saplanmış ve kalpleri kararmış bazı fasık âlimlerin evliyaullah’a onlar cahilmiÅŸler biz ilme tabiiz diye hakaret ettiklerini görüyoruz. Allah bunlara hidayet eylesin, bilmiyorlar mı ki ilim ancak amel için öÄŸrenilir. ÖÄŸrenip de amel etmeyenleri Yüce Rabbimiz kitap yüklü merkep olarak tarif etmektedir.(Cuma / 5) O halde, akıllı kiÅŸiye layık olan; kuru ilimle deÄŸil ilmi gönlüne sindire sindire yaÅŸamaktır.

            Ayrıca unutulmasın ki sahabenin (Allah onlardan razı olsun) büyük çoÄŸunluÄŸu okuma yazma bilmezdi. Ancak yine sahabenin büyük çoÄŸunluÄŸu MürÅŸid-i Kâmil’diler. Daha sonra ki devirlerde ümmi pek çok MürÅŸid-i Mâmil gelmiÅŸtir.

            Å�öyle bir nakille diÄŸer bahse geçelim:

           Büyük hadis âlimi ve Halidiyye tarikatından Ömer Ziyaüddin (ks) Hz.lerinin fetvalarında buyuruluyor ki; Ä°mam Å�afi Hazretleri (ra) Å�eyban-ı Rai (ks) gibi ümmi bir kimsenin önünde, anasının önündeki sabi yavru gibi tevazu ile dururdu. Hatta Ä°mam Ahmet bin Hanbel (ra) Hz.leri;

            ─Ya Ä°mam Å�afii, Å�eyban-ı Rai gibi bir ümmi kimseye niçin bu kadar tevazu edersiniz diye sual ettiÄŸinde Ä°mam Å�afii Hz.leri;

            ─Ey Ä°mam Hanbel, bizim kâlimiz (yani söylediklerimiz) buna hal olmuÅŸtur, diye cevap vermiÅŸtir.

            Ä°mam Å�arani gibi bir büyük âlim de Aliyyü’l Havas Hz.leri gibi bir ümminin derviÅŸidir. Ä°mam-ı Å�arani (ra) diyor ki; “Efendim Aliyyü’l Havas ümmi olduÄŸu halde, kendisine sorulan ayetleri öyle tefsir ederdi ki o mecliste bulunan tefsir âlimleri hayretler içinde kalırlardı”.

            Ubeydullah-ı Ahrar, Ahmed Namık-ı Cami Ümmi Sinan (ks) gibi büyük pirlerde Ümmi MürÅŸid-i Kâmillerdendir.

            Efendimiz (SAV) ümmi’ idi o zaman ümmilik bizim anladığımız manadan çok daha farklı bir mâna ve hikmet taşıyor. Ümmül Kitab deniyordu Fatiha Suresine! Ümmül Kurâ deniyordu Mekke’ye. Kur’anın aslı Fatiha, Å�ehirlerin aslı Mekke idi. Öze ait olmaktı Ümmî olmak! Oraya buraya aidiyet deÄŸil, özüne, gönlüne, hakiki boyuta ait olmaktı! Özüne dönendi Ümmî.

Ümmî olmak; her ÅŸeyiyle ümmete, Rasulullah’ın yoluna teslim olmaktı! Ümmî olmak; kalbi Allah diye çarpmak, nefesi Rahman kokmaktı!

Onun için ümmî. Topluluklar içinden seçilip süzülen kiÅŸi; Mustafa. Öne geçme deyince ÅŸimÅŸek çaktı zihninde. Vakıa Suresindeki SÂBÄ°KÛN=ÖNE GEÇENLER

Terzi Baba namıyla Anadolu'da yetiÅŸen büyük velilerden. Ä°smi Muhammed Vehbî'dir. Hayyât Vehbî diye meÅŸhurdur. Terzi Baba'ya manevi hilâfet verilip, Allah-ü teâlânın kullarına, Allah-ü teâlânın dinini öÄŸretmek ve mârifetullaha kavuÅŸturmak vazifeleri verildikten sonra Terzi Baba'nın yüksek derecesi halk arasında duyulup, yayıldı. Herkes istifade etmek için ona geldi. Zamanla Terzi Baba'ya baÄŸlı talebelerin sayısı günden güne arttı. Bu hâli çekemeyenler, onun hakkında dedikodu etmeye baÅŸladılar. "Ümmî bir cahilin başına bu kadar insan toplanmış. ilim olması lazım, ilim olmadan olmaz" diyorlardı. Hatta ilimden biraz nasibi olanlar da, bu gibi sözleri söylemeye baÅŸlamıştı. Bunun üzerine beldenin müftîsi, Terzi Baba'yı imtihan için davet etti. Maksadı ise, Terzi Baba sorulan suallere cevap veremeyince, cehaletini anlayıp, insanları irÅŸâd, yol gösterme davasından vazgeçmesini temin etmekti. Terzi Baba, müftü efendinin davetini kabul edip gitti. Orada büyük bir ilim meclisinin toplandığını gördü. Müftü efendiye kendisini niçin davet ettiÄŸini sorduÄŸunda, müftü efendi ona; "Biz seni imtihan için davet ettik. Hakkınızda birçok dedikodu yapılıyor. Buna son vermek lâzım geldi. Å�imdi bazı sualler soracağız. Siz cevap vereceksiniz." dedi. Sonra Sıfat-ı sübûtiyyenin kaç tane olduÄŸunu ve daha baÅŸka sualleri sordu. Terzi Baba büyük bir hakikati ortaya çıkarmak için; "Allah-ü Teâlâ’nın, bu ÅŸehirde yaÅŸayanlara göre yedi, diÄŸer beldelere göre sekiz tane sıfat-ı subûtiyyesi vardır. Bu beldeye göre Allah-ü teâlânın Subûtî sıfatları ÅŸunlardır: Ä°lim, Semi', Basar, Ä°rade, Hayat, Kelâm ve Tekvin. Bu ÅŸehre göre Allah-ü teâlânın Kudret sıfatı yoktur. Çünkü bu ÅŸehir insanları Allah-ü Teâlânın Kudret sıfatını inkâr etmektedirler. EÄŸer bu ÅŸehrin insanları Allah-ü teâlânın Kudret sıfatına inansalardı, Allah-ü teâlâ bir ümmî kulunda, insanlara doÄŸru yolu gösterme kabiliyetini yaratmaya kadirdir, derlerdi." cevabını verir vermez, orada bulunanlar, Terzi Baba'nın ilm-i ledünnîye sahip, kâmil bir zat olduÄŸuna kanaat getirip, ellerine kapanarak af dilediler. Ona gereken ikram ve hürmet gösterdiler.