İslam Alimlerinin Tasavvuf Hakkındaki Görüşleri

Ä°MAM GAZALÄ° HAZRETLERÄ°;

Nübüvvet ve Risalet Hz Muhammed (sav)’de son bulduÄŸu halde, mirası nübüvvet olan, velayet ve velayetin en yüksek kademesi olan kutbiyyet Kıyamet’e kadar devam eder. Hadis-i ÅŸerifte buyrulan; “El ulemai vereset-ün enbiya ve ulemâi ümmeti ke enbiyai Beni Ä°srail” buna iÅŸarettir. Ä°mamı Gazali (ra) Hazretleri “el munkızu mineddalal” isimli eserinde ÅŸu izahatı yapmaktadır:

“Zahiri ilimleri bırakıp, çalışma ve gayretimi Tasavvuf üzerine verdim. Yakinen anladım ki hak yolunda olanlar ancak Tasavvuf erbabı olan derviÅŸlerdir. Onların iç âlemleri (kalpleri ), yolları ve ahlakları en güzel ÅŸekildedir. EÄŸer akıl, ilim ve hikmet sahipleri bir araya toplanıp da derviÅŸler tarikatını deÄŸiÅŸtirip ondan daha yüksek ve daha güzel bir YOL BULALIM DÄ°YE BÄ°RLEÅ�SELER, MÜMKÜN DEÄ�Ä°L BULAMAZLAR.”

            Ä°MAM Å�AFÄ°Î HAZRETLERÄ°;

Celaleddin-i Suyûtî Hazretlerinin, 'Teyidü'l Hakikati'l Aliyye' adlı eserinin on beÅŸinci sayfasında der ki:

-Sofiyye ile sohbetim esnasında kendilerinden üç ÅŸey istifade ettim:

1. Zaman bir kılıçtır o seni keser.

2. Kendini hakla meşgul etmezsen batıl seni istila eder.

3. Kendine hiçbir varlık isnad etmemek erbab-ı ismetten olmak demektir.

FAHREDDÄ°N-Ä° RAZÄ° HAZRETLERÄ°

Herat'da 606 hicrî tarihinde vefat eden müfessir Ä°mam Fahrüddin-i Razî Hazretleri; 'Müslimlerle MüÅŸriklerin Ä°tikadları' adlı eserinin sekizinci bâbında sofiyye ahvalinden bahsederken der ki:

'Ä°slamî fırkalar arasında sofiyyeyi zikretmemek hatadır.

Zira sofiyye sözlerinin hülasası ÅŸudur:

Allah'ı bilmenin yolu kalbin masivadan tasfiyesi ve alâik-i bedeniyyeden tecerrüddür. (bedeni alakalardan sıyrılmaktır.) Bu ise güzel bir yoldur'.

Ä°MAM FAHREDDÄ°N-Ä° RÂZÎ (KS) Tefsir-i Kebir'inde Fatiha suresindeki: "(Ya Rabbi) Bizi, o kendilerine nimet verdiÄŸin mesutların yolu olan doÄŸru yoluna hidayet eyle." (Fatiha; 5-6)  ayet-i kerimesinde: "Bir kimsenin ancak bir mürÅŸidi kâmile teslim olup manevi dairesine girmek suretiyle, kendilerine nimet verilen kiÅŸilerin doÄŸru yoluna hidayet olabilir." diye iÅŸaret ettiÄŸini söylemiÅŸtir.

Ä°MAM NEVEVÄ° HAZRETLERÄ°

Ä°mam-ı Nevevî rHazretleri, 'el-Makâsıd' adındaki eserinde der ki:

'Tarik-i tasavvuf’ta beÅŸ asıl vardır.

1. Zahir ve batında takvayı şiar etmek.

2. Sözlerinde ve iÅŸlerinde Sünnet-i Nebevî’ye uymak.

3. İkbal ve idbar zamanında halktan bir şey beklememek.

4. Az olsun.

5. Ferah ve sıkıntı zamanında Hakk'ı düÅŸünüp O'na rücû' edebilmektir'.

MUHADDÄ°S AHMED B. HACER HAYSEMÄ° (KS) HAZRETLERÄ°;

Fetava-i Hadisiye isimli eserinde ÅŸöyle buyurmuÅŸtur: "Hülasa olarak Allah-u Zülcelal'e süluk eden ÅŸahıs için en güzel yol, bu söylenenlere vasıl olmak için, bir tabib-i azam olan mürÅŸid-i kâmile tabi olup, tedavisinin altına girmektir."

HÜCCET-ÜL Ä°SLAM Ä°MAM GAZALÄ° (KS) HAZRETLERÄ°;

Sufiyyeye dâhil olmanın ve onlarla beraber bulunmanın, farz-ı ayın olduÄŸunu söylemiÅŸtir. (Å�erh'ul Hikem li ibn Uceybe;1/7)  Çünkü hiçbir kimse kusurlardan ve manevi hastalıklardan beri deÄŸildir. Yalnız bu durumdan peygamberler hariçtir, manevi hastalıklardan ve kusurlardan kurtulabilmek için mutlaka bir mürÅŸid-i kâmile teslim olup intisab etmek gereklidir, demektedir.

4 HAK MEZHEBÄ°N iMAMLARI TASAVVUF’A GÄ°RMÄ°Å�LER MÄ°DÄ°R? 

Dört büyük mezhebin kurucusu olan imamların bizzat kendileri, çaÄŸdaşı olan ÅŸeyhlerin tarikatına dahil olmuÅŸlar mı? Ferdî veya toplu zikir meclislerinde onlarla bir arada bulunmuÅŸlar mı? Teveccüh ve mukabele ile yapılan niyaz merasimlerine katılmışlar mı? Tasavvuf ve tarikat büyüklerine karşı mütevazı bir tavır takınıp onlara karşı saygı ve hürmet göstermiÅŸler midir?

CEVAP;

Mezkûr imamların hepsi de bir ÅŸeyhe intisap etmiÅŸler ve ondan ma’nen feyz almışlardır.

Nitekim Ä°mam-ı Azam Hazretleri, vefatlarından iki sene önce kendi öÄŸrencilerinden birine intisap ederek tarikat yoluna dahil olmuÅŸ, vefat ederken de: «Son iki senem olmasaydı helâk olurdum» buyurmuÅŸtur.

Ä°mam Å�âfi’î Hazretleri ise, aslen ümmî, fakat gönlü ilm-i ledünni ile dolu Å�eybân-ı Râ’î Hazretleri gibi bir zatın önünde, anasının dizi dibinde oturan bir çocuk gibi mütevazı bir tavır içinde bulunur ve teveccüh için beklerdi. Hatta Ä°mam-ı Hanbelî Hazretleri:

—Ya Ä°mam-ı Å�âfi’i! Å�eybân-ı Râ’î gibi bir ümmiye karşı niçin bu kadar tevazu gösteriyorsunuz?» diye sorduÄŸunda O:

—Ya imam-ı Hanbelî! Bizim ilim ve iman konusundaki sözlerimiz bu zatta fiilen yaÅŸanılan bir hâl ve davranış ÅŸeklinde tezahür etmiÅŸtir» diye cevap vermiÅŸtir. Hatta Ä°mam-ı Hanbelî Hazretleri, imtihan etmek ve ilmî seviyesini ölçmek maksadıyla Å�eybân-ı Râ’î Hazretlerine, fıkhın en çetrefilli meselelerinden birkaç soru sormuÅŸ, aldığı pek ince ve nükte dolu cevap karşısında hayret etmekten kendini alamamış ve düÅŸüp bayılmıştır. Bu hâdiseden sonra da imam-ı Å�âfi’î ile birlikte Å�eybân-ı Râ’î Hazretlerinin zikir ve sohbet meclislerine katılmışlar, diÄŸer âlim ve öÄŸrencilerine de süfiyye meclislerine devam etmelerini tavsiye buyurmuÅŸlardır. Ä°mam-ı Azam Ebu Hanife rahmetullah aleyh’in vefatından iki sene önce sûfiyye yolunu benimseyerek talebelerinden birine intisâb edip ondan tarikat aldığı, vefâti esnasında da «Ömrümün son iki senesi olmasaydı Nu’man helâk olurdu» sözleriyle de bunu vecizeleÅŸtirdiÄŸi ve ölümsüzleÅŸtirdiÄŸi bilinmelidir.(Mektûbât-i Rabbani)