Zikir Hakkında Fetvalar

        Cehri Zikir olsun, Hafi zikir olsun, toplu halde yapılsın yada ferden yapılsın edebiyle  yapılırsa dinimizce sakıncası yoktur. Çünkü Resulallah (sav) Efendimiz Ashab-ı Kiram’a  gerek tek tek, gerekse toplu olarak zikir talim ve telkin etmiÅŸtir. Hz. Ali Efendimize cehri (aÅŸikar), Hz. Ebubekir Efendimize  hafi (gizli) zikri bizzat telkin etmiÅŸtir. AÅŸağıdaki fetvalarda bu konu etraflıca anlatılmaktadır.

             Cenab-ı Hak, Kur’an-ı Kerim’de:

            “EÄŸer bilmiyorsanız Zikir (Kur’an) ehline (alimlere) sorun” (Nahl/44)

            Yine, bir ayette;

“EÄŸer (ÅŸüphede kaldıkları meseleleri) Resule (sav) veya aralarında yetki sahibi kimselere götürselerdi. Onların arasında iÅŸin iç yüzünü anlayanlar, onun (o meselenin) ne olduÄŸunu bilirlerdi. Allah’ın size lütfu ve rahmeti olmasaydı pek azınız müstesna ÅŸeytana uyup giderdiniz” (Nisa /83) buyurarak  meselelerimizi Kur’an ehli âlimlere götürüp, onlardan aldığımız cevapla amel etmemiz isteniyor.

            Öyleyse âlimlerimizin zikir hakkındaki fetvalarından birkaç nakil yapalım da konu iyice aydınlansın.

            MeÅŸhur Å�eyhülislam ve büyük âlim Hanefi müctehidlerinden Ebussuud Efendiye soruldu ki;

            ─Bir adam yüksek sesle, oturarak yahut ayakta zikrullah yapsa caiz olur mu?

            El cevap:

           ─Edep ve zikre hürmet ederek olursa caizdir. (Ebussud Ef. Fetvaları)

            Yine soruldu ki;

            ─Halka olup bel ve baÅŸlarını saÄŸa sola hareket ettirerek cehri (yüksek sesle) zikrullah eden kimselere ÅŸer’an ne lazım gelir?

            El cevap:

           ─Bellerini deÄŸil de sadece baÅŸlarını hareket ettirmekte yetinselerdi daha hoÅŸ idi. Zikri ÅŸerifin edebine daha uygun idi. Amma beli hareket ettirmekte dahi hiçbir zarar yoktur. Ayaklar yerden kalkmadıkça.  (Fetva S,83)

            MeÅŸhur fetva kitabı Fetavayı Hindiyye de ÅŸöyle deniliyor:

            “Büyük bir cemaat yapıp, sesleri yükselterek, hep birlikte tesbih (Sübhanallah demek) Tehlil (La ilahe illallah demek), salâvat ve sair zikirleri söylemekte bir beis (zarar) yoktur. Ancak (Mahzurlu bir durum varsa) sessiz söylemek daha iyidir.” (Fetavayı Hindiyye C.5 Sh.315 Arapça)

            MeÅŸhur ve son devir Hanefi müctehidlerinden Ä°mam Tahtavi Dürr’ül Muhtar haÅŸiyesinde mekruhlar faslında diyor ki:

─Mescidde halka olup yüksek sesle zikretmekten (derviÅŸleri) kimse menedemez. Zira mescitlerde zikrullahı men edenler Cenab-ı Hakk’ın:

“Kim Allah’ın mescitlerinde Allah’ın isminin zikredilmesinden mani olanlardan daha zalim olabilir” (Bakara /114) ayet-i kerimesindeki hükme dâhildirler. Ä°ÅŸte bu en zalimler arasına katılmamak korkusundan kimse mescitlerde zikri yasaklayamaz. (Nimet-i Ä°slam)

            Ä°mam Birgivi Hazretleri Tarikat-ı Muhammediye isimli kitabında ÅŸöyle buyuruyor:

            “Edepsizlik yapmadan Allah’ı oturarak veya ayakta zikretmekten hiçbir beis yoktur. Tevhidin (La ilahe illallah) manasını kuvvetlendirmek kastıyla başı saÄŸa sola oynatmaktaysa; zannı galiple caizlik hatta kesinlikle müstehaplık vardır”. (Arapça Ä°st. Hacı Hüseyin Ef. Mat. Sh.185)

            Bir kiÅŸi zikir yaparken sesini yükseltince, oradan birisi dedi ki:

            ─KeÅŸke sesini tutsaydı daha iyi olurdu”.

            O zaman Hz. Peygamber (sav):

            ─Bırak onu! Zira o (yüksek sesli zikir yapan) Allah için çok ah eden bir kimsedir.”

            Bu hadisin benzeri, Ä°bn-i Diri ve Zülbecadeyn (ra) Hazretlerinin hadisleridir ki bunları Beyhaki rivayet etmiÅŸtir.

            Ä°mam Suyuti (ra) Neticetül Fiker isimli kitabında ÅŸöyle diyor:

            “Allah’a hamd seçilmiÅŸ kullarına selam olsun. Allah sana ikram etsin. Sofilerin adet ettikleri üzere mescitlerde zikir halkaları kurmaları ve yüksek sesle zikir yapmaları mekruh mu, deÄŸil mi?” diye soruldu.

            Cevap;

           ─Bunda mekruh olmayı gerektirecek bir ÅŸey yoktur. Zikrin yüksek sesli olmasının güzel bir ÅŸey olduÄŸunu ifade eden çok hadis-i ÅŸerifler varid olmuÅŸtur. Çok hadiste zikri gizli yapmanın güzel olduÄŸu anlatılmıştır. Bu iki hadislerin bir araya getirilmesi ÅŸöyle olur:

            Zikrin gizli veya açık olması; hallerin ve ÅŸahısların durumuna göre deÄŸiÅŸir. (Fetavayı Ömeriye S. 43,44)